Na czym polega analiza SWOT? Jakie rzeczy pozwala zauważyć?
19 stycznia, 2022Analiza SWOT jest popularną metodą oceny i konfrontacji pozytywnych i negatywnych czynników w obrębie i poza przedsiębiorstwem. Dzięki tej prostej technice przeglądu zasobów możemy oszacować szanse firmy na rynku oraz stworzyć i wdrożyć strategie działania lub przeorganizować już istniejące. Jeżeli chodzi o przedmiot analizy, nie musi on się odnosić jedynie do przedsiębiorstwa czy firmy. Poddać analizie możemy również konkretny projekt, czy inwestycja.
Czym jest analiza SWOT?
Nazwa SWOT jest skrótem od pierwszych liter angielskich słów oznaczających kolejno mocne strony (strengths), słabe strony (weaknesses), szanse (opportunities) i zagrożenia (threats). Analiza poszczególnych czynników pozwala zebrać w jednym miejscu wszystkie informacje, co z kolei ułatwia analizę wpływu posiadanych na rozwój firmy. Analizę SWOT można więc uznać za narzędzie do tworzenia biznesplanów i tworzenie strategii. Dzięki prostej analizie możemy rozwiązać zawiłości problemów przedsiębiorstwa i oprzeć działanie na konkretnych zasobach. Badanie czynników wpływających na działalność organizacji przy użyciu tej metody jest bardzo uniwersalne. Możemy rozebrać na części pierwsze funkcjonowanie zarówno niewielkiej lokalnej kwiaciarni, jak i fuzję wielkich graczy rynkowych. Co ważne, do wykonania SWOT nie potrzebujemy specjalistycznej wiedzy czy wybitnych zdolności analitycznych. To, o jednak jest konieczne to zdystansowanie się i obiektywizm. Musimy również umieć ocenić, które czynniki zaliczają się do danej grupy podlegającej analizie. Oprócz tego przebrnięcie przez proces analityczny wymagać będzie orientacji w danym segmencie rynku, na jakim działa nasza firma.
Czym są mocne strony (strengths)?
Mocne strony możemy najprościej określić jako zasoby i czynniki wewnątrz organizacji, które mogą sprzyjać jej rozwojowi i dają szansę na budowanie pozycji na rynku. Są to atuty firmy i jej zalety, które odróżniają ją na tle konkurencji. Właśnie to stanowi punkt wyjścia do badania pozycji firmy na podstawie jej mocnych stron. Musimy wyodrębnić te zasoby, które czynią daną organizację wyjątkową. Czy jest coś, co mamy, a czego nie posiada nasz konkurent? To właśnie mocne strony. Do elementów tego zakresu analizy możemy z pewnością zaliczyć zasoby ludzkie, czy zaplecze technologiczne. Konkretyzując, jeśli nasze mocne strony opierają się na doświadczonej kadrze i zgranym zespole, mówimy tu o zasobach ludzkich. Jeżeli jesteśmy w posiadaniu specjalistycznego sprzętu do produkcji, mamy opatentowaną technologię lub bogate zaplecze informatyczne, to odróżnia nas od konkurencji i zależy wyłącznie od działania firmy. Zasadniczo, aby mocne strony odróżnić od szans, musimy zadać sobie pytanie, czy owe czynniki są w pełni zależne tylko od firmy i nie wpływają na nie czynniki zewnętrzne. Przeprowadzając analizę, możemy szeregować konkretne zasoby według ich rangi i znaczenia dla firmy.
Co możemy zaliczyć do słabych stron (weaknesses)?
Jeśli mowa o słabych stronach, musimy obiektywnie i trzeźwym okiem ocenić mankamenty wewnątrz firmy, które mogą stanowić przeszkodę dla efektywnego działania firmy i skutecznej walki o pozycję na rynku. Do słabych stron możemy zaliczyć między innymi niewystarczające doświadczenie w danej branży lub w prowadzeniu firmy. Słabą stroną będzie także ubogie zaplecze technologiczne, czy niekompletna infrastruktura. Co więcej, do grupy tych czynników możemy zaliczyć także słabą rozpoznawalność marki na rynku, czy brak zaufania klientów i zła reputacja. Rozwój firmy skutecznie hamują także czynniki finansowe, takie jak brak dostatecznych środków, czy czynnik ludzki w postaci nieodpowiednio wykwalifikowanej kadry. Przechodząc do wyławiania elementów organizacji, które mają negatywny wpływ na jej pozycję na rynku, musimy zadać sobie pytanie, w czym lepsi są nasi konkurenci działający w tej samej branży. Analiza działań rywali pozwoli nam na bardziej obiektywną ocenę bez wchodzenia w nadmierną krytykę. Podczas rozkładania elementów firmy na czynniki pierwsze możemy dostrzec, że niektóre ze słabych stron (nieproduktywność i demotywacja pracowników) wynikają np. ze złej atmosfery w pracy, czy niedostosowanych do potrzeb członków zespołu warunków jej wykonywania. Wszystkie te czynniki wypływają z wnętrza organizacji i mamy na nie wpływ.
Co mieści się w definicji szans (opportunities)?
Jako szanse rozumiemy zespół czynników lub sytuacji zewnętrznych, które umożliwiły start firmy, jej rozwój, czy zdobycie pozycji lidera. Niekiedy dokładne określenie tych elementów jest trudne ze względu na fakt, że nie mamy na nie wpływu. Jest to zespół uwarunkowań, które dobrze wpływają na sytuację firmy. Do okoliczności takich możemy zaliczyć między innymi korzystne uwarunkowania prawne, wzrost popytu na daną usługę czy produkt, pojawienie się nowej grupy klientów, czy nawet zmiana ich zachowań konsumenckich. Do czynników w obrębie szans zaliczamy też dostęp do innowacyjnych technologii i nowoczesnej infrastruktury. Wpływ na działanie firmy może mieć też sama sytuacja gospodarcza w kraju. Wszystkie szanse związane z funkcjonowaniem firmy są od niej niezależne i często mogą być wynikiem przypadku i tak zwanego wstrzelenia się startującego przedsiębiorstwa w sprzyjające warunki. Szanse możemy też podzielić na aktualne i szansy przyszłe. Pierwsze z nich dotyczą obecnej sytuacji np. luki na rynku. Szanse przyszłe z kolei opierać się mogą na przewidywaniach, że zmieniająca się moda będzie sprzyjać danym zachowaniom konsumenckim lub zwiększy popyt na konkretne usługi.
Jakie czynniki mogą stanowić zagrożenia (threats)?
Zagrożenia podobnie jak szanse nie są zależne od organizacji i są wynikiem działania czynników wypływających z otoczenia. Można w zasadzie uznać, że ta sama grupa okoliczności może dla jednych stanowić szanse, a dla innych zagrożenia. Skupiając się na konkretach, zagrożeniem dla działania firmy będzie z pewnością zmiana prawa, która implikować będzie znaczne podniesienie wysokości opłat związanych z prowadzeniem firmy. Zagrożenia mogą wynikać też z sytuacji politycznej czy ekonomicznej kraju, w którym prowadzona jest firma. Do tego typu czynników zaliczyć możemy też wejście nowej i licznej konkurencji. Do okoliczności niesprzyjających należą też nieuniknione zmiany w zachowaniach konsumentów. Jako przykład możemy podać wszechobecną cyfryzację, która skutecznie i sukcesywnie niweluje zapotrzebowanie na prasę drukowaną. Przeprowadzając analizę tego pola, należy wziąć wszystkie pomysły uczestników badania. Każdy z nich ma inne spojrzenie na sytuację, inne doświadczenia i dysponuje konkretnymi informacjami np. pochodzącymi bezpośrednio od klientów.
W jakim celu stosuje się analizę SWOT?
Analiza SWOT przeprowadzana jest zazwyczaj w celu określenia pozycji danej firmy na rynku oraz zbudowania nowej strategii bądź przebudowania już istniejącego planu działania. Na podstawie zebranych informacji możemy z większym zasobem wiedzy i obiektywizmem podejść do wyznaczenia kierunku, w jakim powinna zmierzać dana organizacja w zmieniających się warunkach rynku. Analiza SWOT pozwala również dostrzec niedociągnięcia wewnątrz firmy i jeśli to możliwe wprowadzić działania naprawcze. Co więcej, analiza SWOT pozwala zaobserwować czynniki kluczowe dla budowania pozycji firmy na rynku i umacniania ich celem tworzenia przewagi nad konkurentami. Należy również zauważyć, że analiza SWOT często stanowi punkt wyjścia do tworzenia biznesplanów od podstaw.
Tworzenie strategii na podstawie analizy SWOT
Analiza SWOT i zdobyte podczas niej informacje dają podstawę do korelacji poszczególnych czynników celem przedsięwzięcia konkretnego sposobu działania. W zależności od tego, jak sparujemy wynikające z analizy słabe i mocne strony oraz szanse i zagrożenia, możemy oprzeć dalsze kroki firmy na rynku o strategię agresywną, obronną, konserwatywną lub konkurencyjną. Pierwsza z nich sprowadza się do wykorzystania szans przy uznaniu mocnych stron. Strategia obronna jest jej przeciwieństwem i zakłada utrzymanie się na rynku. Wynika z założenia, że słabe strony potęgują istniejące zagrożenia. Strategia konserwatywna to działania mające na celu wykorzystanie mocnych stron, by zniwelować zagrożenia. Ostatnia z nich z kolei ma na celu wyeliminowanie słabych stron, by skorzystać z szans, które są blokowane przez mankamenty.
Zalety stosowania analizy SWOT
Do niewątpliwych zalet analizy SWOT zaliczyć możemy przede wszystkim prostotę rozwiązania i szybkość jej wykonania. Nie musimy bowiem posiadać specjalistycznej wiedzy, aby dokonać tego badania. Co więcej, sam proces jest jasny i przejrzysty oraz pozwala poznać opinie różnych uczestników organizacji. Analiza SWOT opiera się na dzieleniu się pomysłami i opiniami, zbieraniu informacji. Może więc wpływać na poprawienie komunikacji wewnątrz firmy. Rozwiązanie to cechuje się też wysoką elastycznością. Można je stosować niezależnie od branży, w jakiej działa firma i od tego, czy mowa o małym biznesie, czy wielkiej korporacji. Analiza SWOT daje także wiele rozwiązań dopasowanych do jej wyników.