Wynagrodzenie postojowe – wszystko co należy wiedzieć

Zgodnie z polskim stanem prawnym każdy pracownik, który jest zatrudniony w oparciu o  Umowę o Pracę ma prawo do urlopu. W zależności od sytuacji urlop może mieć charakter wypoczynkowy, macierzyński i inne, które są przewidziane w prawie. Sytuacja wygląda z goła inaczej w przypadku, gdy to z powodów niezależnych od pracownika jest on wysyłany na tzw. postojowe przez pracodawcę. Warto zatem wiedzieć czym dokładnie jest postojowe, komu ono przysługuje oraz jaka jest jego charakterystyka.

Czym dokładnie jest postojowe?

Tak samo jak wskazuje nazwa urlop postojowy wynika z postoju tj. z braku dalszej możliwości kontynuowania procesu produkcyjnego w danym przedsiębiorstwie. Inaczej mówiąc jest to rodzaj urlopu, który jest nakładany przez pracodawcę na pracownika w sytuacji gdy nie jest możliwe dalsze wykonywanie obowiązków przez pracownika z przyczyn od niego/niej niezależnych. Do sytuacji, w których urlop postojowy może zostać nałożony zaliczają się:

• problemy techniczne oraz związane z technologią przy procesie produkcji – mowa tutaj przede wszystkim o różnego rodzaju awariach maszyn i urządzeń wykorzystywanych do produkcji, awarii linii produkcyjnej, brak infrastruktury elektronicznej do kontynuowania produkcji czy też np. brak Internetu lub awaria systemu służącemu kontroli produkcji;
• problemy związane z organizacją pracy – tu z kolei za przykład długa nieobecność bardzo dużej liczby pracowników, złe ustalenie grafiku pracy przez zwierzchników, awaria systemu logistycznego lub systemu zarządzania czasem pracy pracowników itp.;
• czynniki atmosferyczne – przykładem w tym wypadku jest nawałnica, która blokuje dostawy prądu do przedsiębiorstwa, intensywne opady śniegu, które hamują ruch lub silnie wiejący wiatr powodujący załamanie pogody;
• pozostałej czynniki – do innych czynników, które mogą kwalifikować pracownika do wysłania go na urlop postojowy jest np. sytuacja w której maszyna spadnie na pracownika i produkcja jest zablokowana, brak dostawy nowych półproduktów koniecznych do wykorzystania by wytworzyć produkt końcowy, zerwany łańcuch dostawy oraz inne mało przewidywalne sytuacje.

To właśnie w wyżej wymienionych rodzajach sytuacji pracownikowi należy się urlop postojowy, który również jest płatny. Jest to obowiązek pracodawcy, który nakłada na niego ustawodawca ze względu na fakt, iż to nie z winy pracownika nie może on wykonywać swoich obowiązków w miejscu pracy.

Komu przysługuje postojowe?

Zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami Prawa Pracy w Polsce wynagrodzenie za urlop postojowy przysługuje pracownikowi, który jest w okresie obowiązywania postojowego zatrudniony w oparciu o:

• Umowę o Pracę;
• Spółdzielczą Umowę o Pracę;
• Umowę Powołania;
• Umowę Mianowania;
• Umowę Wyboru.

Warto tutaj zaznaczyć, iż do osób zatrudnionych w oparciu o Umowę Agencyjną, Umowę Zlecenie, Umowę o Dzieło czy też tzw. Umowę B2B te przepisy prawa nie obowiązują. Co więcej odnośnie wyżej wymienionych rodzaj umów, którymi objęte jest prawa do wynagrodzenia postojowego nie ma znaczenia jaki jest okres jej obowiązywania. Oznacza to, że pracownik może być zatrudniony od wczoraj i dzięki tym rodzajom umów ma on prawo do skorzystania z urlopu postojowego (jeśli zajdzie taka potrzeba).

Ponadto należy wiedzieć, iż oprócz rodzaju oraz okresu zatrudnienia przy udzielaniu pracownikowi urlopu postojowego nie brane jest pod uwagę również w jakim wymiarze godzin pracownik jest zatrudniony. Można pracować na pełen etat lub na 1/4 etatu – urlop postojowy i tak jest przyznawany w tej samej formie.

Ile wynosi wynagrodzenie w okresie obowiązywania urlopu postojowego?

Jak można się domyślić za okres trwania urlopu postojowego pracownikowi również należy się wynagrodzenie. W tym wypadku ustawodawca przewidział w przepisach, iż za okres trwania okresu postojowego pracownikowi należy się 60% wynagrodzenia za każdy dzień trwania postojowego. Jednak w tej sytuacji brane jest pod uwagę wynagrodzenie za dany dzień pracy, w której nie ma zawartej tzw. stawka osobistego zaszeregowania. W najprostszym tłumaczeniu stawka osobistego zaszeregowania to nic innego jak wynagrodzenie za dany dzień pracy bez przyznania żadnych dodatków jak np. premia za wykonane obowiązki oraz innego rodzaju dodatki pieniężne.

W związku z powyższym w okresie obowiązywania postojowego pracodawca ma obowiązek wypłacić 60% podstawowego wynagrodzenia pracownika za każdy dzień pracy. Warto jednak pamiętać, iż wynagrodzenie za każdą godzinę pracy w dniu, kiedy obowiązuje przestojowe nie może być niższe od minimalnego wynagrodzenia brutto za godzinę pracy. Od 01.01.2022 r. minimalne wynagrodzenie za każdą godzinę pracy wynosi 19,70 PLN brutto, i to w takiej minimalnej wysokości pracodawca będzie musiał się rozliczyć z pracownikiem wysłanym na urlop postojowy.

Co jeszcze warto wiedzieć o urlopie przestojowym?

Oprócz wyżej przedstawionych informacji bazowych na temat urlopu przestojowego można wyróżnić jeszcze kilka sytuacji i czynników, które są niewątpliwie związane z urlopem przestojowym. Pierwsza z nich dotyczy tak zwanego ryzyka gospodarczego, które jest powiązane z tematem przestoju.

Należy zdawać sobie sprawę z tego, że by zostać wysłanym na urlop przestojowy wina nie musi leżeć po stronie pracodawcy. Zgodnie z przepisami prawa wystarczy by jedynie przyczyny tego urlopu leżały po stronie pracodawcy aby pracownik mógł ubiegać się o wynagrodzenie z okres obowiązywania przestoju. Sytuacja ma się podobnie również w odniesieniu do sytuacji gospodarczej w danym państwie – jeżeli jest ona niekorzystna dla pracodawcy to również ma on podstawę do wysłania pracownika na urlop postojowy. Dobrym przykładem ryzyka gospodarczego, które jest najbardziej znane jest wybuch pandemii COVID-19, która doprowadziła wiele firm do konieczności wysłania swoich pracowników na urlop przestojowy (przynajmniej w pierwszym okresie pandemii).

Drugą sytuacją, która niewątpliwie dotyczy kwestii urlopu przestojowego jest różnica jaka wynika między przestojem a skierowaniem pracownika na inne stanowisko pracy. Tak jak zostało to opisane powyżej urlop przestojowy wynika bezpośrednio z czynników niezależnych od pracownika, a od pracodawcy. Nie oznacza to jednak, że taki pracownik jest w takim dniu niedyspozycyjny – jeżeli nie jest taki pracownik na zwolnieniu chorobowym lub jednym z rodzajów urlopów mu przysługującym. W praktyce oznacza to, iż taki pracownik jest w pełni dyspozycyjny w trakcie trwania dnia roboczego i – jeżeli pozwalają na to warunki – może on zostać skierowany na inne stanowisko pracy.

To czy pracownik zostanie wysłany na inne stanowisko pracy zależy wyłącznie od woli i decyzji zwierzchnika w danym przedsiębiorstwie np. managera lub kierownika produkcji. Jeżeli osoba decyzyjna stwierdzi, iż jedynie stanowiska jednego pracownika nie może normalnie funkcjonować ale może on być pomocny na innym stanowisku pracy to pracodawca może go skierować na inne stanowisko. Kwestia kompetencji czy też zdobytego na innym stanowisku pracy doświadczenia nie jest aż tak istotną kwestią – pracodawca, w trybie awaryjnym może wysłać pracownika na inne stanowisko pracy, gdzie może on zostać wstępnie przeszkolony i wykonywać obowiązki do momentu wznowienia jego pierwotnego stanowiska.

Ostatnią kwestią jest złożenie odpowiedniego wniosku o wypłatę świadczenia postojowego. Przeważnie do pracodawca samodzielnie wysyła pracownika na urlop przestojowy a następnie, w okresie rozliczenia pracy za dany miesiąc do pracodawca nalicza adekwatne wynagrodzenie za okres obowiązywania przestojowego. Są jednak sytuacje, w których pracodawca może – świadomie lub nie – nie wypłacić świadczenia postojowego.

Wówczas warto zdawać sobie sprawę, iż można samodzielnie złożyć wniosek o wypłatę wynagrodzenia postojowego do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Taki wniosek można złożyć przez Internet na Platformie Usług Elektronicznych ZUS. Warto jednak pamiętać, iż taki wniosek będzie rozpatrywany jedynie w sytuacji, gdy urlop przestojowy nastąpił w przeciągu ostatnich trzech miesięcy. Po tym okresie wniosek o wypłatę za postojowe nie będzie rozpatrywany ze względu na jego przedawnienie.